Η ξηρότητα του κόλπου αποτελεί ένα συχνό και δυσάρεστο σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Παρουσιάζεται πρακτικά στο 75% των γυναικών στην αντίστοιχη ηλικία. Η διακοπή της παραγωγής οιστρογόνων που συμβαίνει μετά το σταμάτημα της περιόδου είναι βασικά η αιτία της διαταραχής αυτής. Χαρακτηριστικά, ο κόλπος γίνεται πιο λεπτός και διαμορφώνει ένα pH πιο αλκαλικό. Παράλληλα ο ενδογενής μηχανισμός παραγωγής κολλαγόνου παρακωλύεται ,με αποτέλεσμα ο κόλπος να γίνεται πιο ανελαστικός. Οι γυναίκες στην ηλικία αυτή αρχίζουν να παρατηρούν διαφορές στην αίσθηση του κόλπου ,στην ούρηση αλλά και στη σεξουαλική επαφή. Αισθάνονται ένα αίσθημα ξηρότητας στο βλεννογόνο του κόλπου που σταδιακά τους δημιουργεί ολοένα και μεγαλύτερη δυσχέρεια στη σεξουαλική επαφή. Επιστημονικά ονομάζεται “δυσπαρευνία”.
Στη φάση της κλιμακτηρίου, που η απότομη μείωση των οιστρογόνων δημιουργεί τα δυσάρεστα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως φουντώματα,ιδρώτες και αϋπνία. Ο κόλπος εμφανίζει πρώιμη ξηρότητα σαν απάντηση στην ραγδαία μείωση των οιστρογόνων που αποτελούν την τροφική και ορμονική του υποστήριξη. Η ξηρότητα κόλπου βέβαια, αποτελεί την απαρχή περαιτέρω διαταραχών του κόλπου. Λέπτυνση των τοιχωμάτων του, ελλιπή λίπανση, δυσκολία και πόνο στο σεξ (δυσπαρευνία) και υποτροπές ουρολοιμώξεων. Αυτό λόγω ξηρότητας και βλάβης του αμυντικού μηχανισμού του επιθηλίου της ουρήθρας.
Το αρχικό αίσθημα της ξηρότητας κόλπου, ενώ είναι συχνά εποχιακό και παροδικό στην κλιμακτήριο, μονιμοποιείται και επιδεινώνεται στην εμμηνόπαυση. Καταλήγει, σε μερικές περιπτώσεις σε επώδυνη καυσαλγία ή δυσαισθησία του κόλπου. Το γεγονός αυτό δυσκολεύει την καθημερινότητα και μειώνει την ποιότητα ζωής των γυναικών που πάσχουν. Η θεραπεία της κολπικής ξηρότητας παραδοσιακά ήταν φαρμακευτική αλλά με γενικότερα φτωχά αποτελέσματα και χαμηλό επίπεδο συμμόρφωσης από τις γυναίκες.
Στη θεραπευτική φαρέτρα του κλινικού γυναικολόγου υπήρχαν παλαιότερα τοπικές κολπικές αλοιφές με οιστρογόνα. Ενώ είχαν πολύ καλά αποτελέσματα, υπήρχε πιθανή επιπλοκή της δράσης των ορμονών. Αυξάνοντας έτσι τον καρκίνο του ενδομητρίου, ωοθηκών και μαστών σε μικρά ποσοστά, ικανά να προκαλέσουν φόβο και διακοπή της θεραπείας. Εξάλλου τα συμπτώματα της ξηρότητας επανέρχονται άμεσα μετά την διακοπή της θεραπείας. Τοπικές λιπαντικές ή τροφικές αλοιφές που χορηγούνται προς της σεξουαλικής επαφής πάσχουσες από ξηρότητα, έχουν μέτρια αποτελέσματα και χαμηλή συμμόρφωση. Ο λόγος είναι ότι ενοχλούν συναισθηματικά και ταυτόχρονα δημιουργούν μια χαρακτηριστική μυρωδιά στον κόλπο που είναι ανεπιθύμητη. Έτσι, παρόλο το χαμηλό κόστος των θεραπειών αυτών, λόγω των υπολοίπων προβλημάτων, παραμένει το κενό της υποθεραπείας της κολπικής ξηρότητας.
Πρόσφατα, δημιουργήθηκε μια επαναστατική νέα θεραπεία που βασίζεται στην πρόοδο της βιοτεχνολογίας. Πιο συγκεκριμένα στην εφεύρεση ενός ειδικού τύπου λέιζερ, που ονομάζεται erbium laser. Λόγω υψηλής συχνότητας και του βραχέος μήκος κύματος, καίει τα υψηλά στρώματα του δέρματος. Επιπλέον διεισδύει 1-2 cm βάθος και θερμαίνει το υπόστρωμα του κόλπου. Ερεθίζεται η παραγωγή κολλαγόνου από τους ινοβλάστες, με αποτέλεσμα την απορρόφηση νερού και ενυδάτωση του κολπου. Αναιρείται έτσι το αίσθημα της ξηρότητας, χωρίς να χρειαστεί αύξηση των τοπικών οιστρογόνων και διακύβευση της ασφάλειας των γυναικών.
Στο κάθε περιστατικό ξηρότητας στην εμμηνόπαυση και ανάλογα με το βαθμό στένωσης και βλαβών, μπορεί να απαιτούνται από 1-3 θεραπείες. Η διαρκεία είναι 20′ περίπου και εκτελούνται σε επίπεδο ιατρείου ανώδυνα και με χαμηλό κόστος. Οι θεραπείες μπορεί να απέχουν 4-6 εβδομάδες, εξαφανίζοντας την ενοχλητική καυσαλγία και ξηρότητα για τουλάχιστον 12-18 μήνες. Η θεραπεία με erbium laser, αποτελεί τη γρηγορότερη, ασφαλέστερη και πιο αποτελεσματική, και με διάρκεια, θεραπεία της κολπικής ξηρότητας. Στην ιατρική ορολογία καλείται Renovalaser επειδή νεαροποιεί και αναζωογονεί (renovates) τον κόλπο. Ήδη στο εξωτερικό αποτελεί τη θεραπεία εκλογής στα προβλήματα της ξηρότητας του κόλπου κατά την εμμηνόπαυση.
